Tembung Entar Ing Basa Jawa
| Perumpamaan | Artine |
| A | |
| Abang kupinge | Nesu |
| Abang-abang lambe | Mung kanggo lelamisan, ora temenan |
| Adol bagus (ayu) | Ngatonake baguse (ayune) |
| Adol gawe | Ngatonake pagaweane |
| Adol kringet | Nyambut gawe |
| Adol kawanen | Nduduhake kawanene |
| Adol prungon | Golek-golek kabar |
| Adol sendhe | Adol barang menyang gadhen |
| Adol senguk (umuk) | Akeh omonge kang ora nyata |
| Adus eluh | Banget anggone nangis |
| Ala kandhutane | Ala watake |
| Alus tembunge | Tembunge kapenak dirungokake |
| Amba jangkahe | Akeh ikhtiyare |
| Asor budine | Bebudene ora apik |
| Ati dhondhong | Atine ala |
| Ati kethul | Ora bisa mikir |
| Atine ana wulune | Atine ora apik, dengki |
| Atine pingget | Atine lara, serik |
| B | |
| Mbalang liring | Nglirik |
| Bening atine | Sumeh |
| Mbukak wadi | Ngandhakake wadi |
| Mbuwang tilas | Nutupi tumindak ala |
| C | |
| Cagak elek | Sing dianggo sarana betah melek |
| Cangkem gatel | Seneng ngrasani |
| Cendhak umure | Gelis mati |
| Cepak rejekine | Gampang golek pangan |
| Cilik atine | Kuwatir; jirihan |
| Cupet atine | Gampang nesu |
| Cupet budine | Ora bisa nggayuh prakara kang utomo |
| Cupet nalare | Ora bisa mikir warna-warna |
| Cupet pangandel | Ora pracaya |
| D | |
| Dawa tangane | Seneng njejupuk barange liyan (clemer) |
| Dawa ususe | Sabar banget |
| Ndhedher kautaman | Golek kautaman |
| Dhuwur atine | Gumedhe |
| Dhuwur pangkate | Dadi wong pangkat (sugih) |
| E | |
| Empuk rembuge | Rempuge kepenak dirungokake |
| Entek atine | Kuwatir banget |
| Entheng tangan | Seneng tandang gawe; seneng milara |
| G | |
| Nggadho ati | Gawe susahe liyan |
| Gantung kepuh | Nyandhang ora tau ganti |
| Nggantung untu | Selak kepingin mangan |
| Gedhe atine | Ora kuwatiran; tatag; kendel |
| Gedhe endhase | Sombong (kemlungkung) |
| Gedhe tekade | Ora gelem mundur |
| Nggedhekake puluk | Ora apa prihatine, nengenake mangan |
| Nggegem tangan | Emoh tumandang gawe, kesed |
| Gilig rembuge | Tansah disarujuki, dicocoki |
| Gilig tekade | Tekade wis mateng |
| Nggilud kawruh | Ngudi kawruh kanthi mempeng |
| Golek ayu | Ngudi supaya urip slamet |
| I | |
| Idu geni | Omonge tansah kelakon |
| Ilang klilipe | Ilang mungsuhe |
| J | |
| Jembar dhadhane | Sabar banget; sugih pangapura |
| Jembar kawruhe | Akeh ilmune |
| Jembar kubure | Mlebu swarga |
| Jembar polatane | Pinter |
| Jembar segarane | Gampang pangapura. |
| K | |
| Kaku atine | Tansah ora sarujuk |
| Kandel kupinge | Ora nggugu pitutur |
| Kasar tembunge | Tembunge sarwa saru |
| Katon dhadhane | Wani adu arep |
| Kegugah atine | Eling marang (sadhar) |
| kelepetan | Katut ala |
| Kembang lambe | Tansah diucapake |
| Kembang pati | Lantarane pati |
| Kena tinenga-tenga | Kena disambati |
| Kenceng karepe | Kekarepane ora bisa owah |
| Kulak warta | Golek warta |
| L | |
| Lambe ati | Watak |
| Landhep pikirane | Pinter banget, gampang mangerti |
| Lara ati | Serik |
| Lara ayu | Cacaren |
| Lara owah | Gendheng, edan |
| Lobok atine | Sabar |
| Lurus lakune | Jujur |
| Lunyu ilate | Gunemane mencla-mencle |
| M | |
| Main eseme | Eseme ngresepake ati |
| Mara tangan | Seneng milara |
| Mata dhuwit | Tamak marang dhuwit; petung banget |
| Mata loro | Kabeh prakara diantepi |
| Mateni pangane | Gawe ilang panguripane |
| Mateng rembuge | Rembuge wis dimupakati |
| Mateng kawruhe | Kawruhe wis tutug |
| Mati ilate (kulite) | Wis ora duwe rasa |
| Mati raga | Tapa; prihatin; tirakat |
| Medhot dalan | Ora nerusake |
| Metani lupute | Nggolek lupute |
| Mogel ilate | Mangan sing sarwa enak |
| M ogol sinaune | Mandheg anggone sinau |
| Murang tata | Ora nganggo tata |
| N | |
| Nandur kabacikan | Gawe kabacikan |
| Ngabangake kuping | Gawe nesu, muring |
| Ngadu wuleding kulit | Ngadu kakuwatan |
| Ngangsu kawruh | Golek kawruh (maguru) |
| Ngatonake siyunge | Nduduhakke kawanene (kakendele) |
| Ngatonake dhadane | Umuk; nduduhake kawanene |
| Ngekep dhengkul | Nganggur |
| Ngendhaleni hawa napsu | Nyegah kekarepan ala |
| Ngenaki ati | Gawe senenge ati |
| Ngepuh kringet | Tandang gawe mempeng banget |
| Ngetog karosan | Nyrempeng banget |
| O | |
| Ngobong atine | Ngetokake nepsune |
| Oleh ati | Tanpa katresnan; disenengi |
| Ora duwe ati | Kuwatir banget |
| Ora merem | Mangerti |
| P | |
| (weruh) padhang hawa | Lair ing donya |
| Padhang langite | Katon seneng |
| Padhang pikirane (atine) | Seneng |
| Padhang ulate | Sumeh |
| Pait getir | Warna-warna kasusahan, karibedan |
| Pait lelakone | Ora kepenak lelakone |
| Panas atine | Nesu |
| Pecah pamore | Wis wiwit diwasa |
| Papan kekiwa | Panggonan kang ora adhakan |
| Pedhes tembunge | Tembunge gawe serik |
| Perih atine | Sedhih |
| Pingget atine | Serik |
| Peteng atine (pikire) | Susah |
| Pulih getih | Puk, ora kalah ora menang |
| Puput yuswa | Seda |
| R | |
| Ngrabekake sikut | Senggolan sikut |
| Rai gedheg | Ora duwe isin |
| Ngrengga praja | Njaga awak |
| Runtuh atine (welase) | Duwe welasan |
| Rupak atine (segarane) | Ora gampang ngapura |
| Rupak jagade | Judheg; kentekan pasaban |
| S | |
| Sabuk galeng | Sugih sawah |
| Sepi kawruh | Ora duwe ilmu |
| Seret rejekine | Ora gangsar golek rejeki |
| Sesak dhadhane | Anyel |
| Sumpeg atine | Susah |
| T | |
| Tatu atine | Serik |
| (ke) tengen | Sing dikasihi (ditresnani) |
| Tipis lambene | Seneng nggunem wong; criwis |
| Thukul turunane | Duwe turunan |
| U | |
| Udang tangis | Akeh sing padha nangis |
| Utang pati | Gawe patine liyan (wong) |
| W | |
| Walang ati | Kuwatir, sumela |
| Weteng Kadut | Ora tampikan |
Lihat Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini
No comments:
Post a Comment