Sanepan Ing Basa Jawa

Sanepan Ing Basa Jawa

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

No	Tembung	Artine
1	Abang dluwang	Putih/pucet banget
2	Abot kapok	Entheng banget
3	Abot merang sagedheng	Entheng banget
4	Agal Glepung	Lumer banget
5	Aji godhong garing	Ora ono ajine
6	Amba godhong kelor	Ciyut banget
7	Ambune arum jamban	Ambune banger
8	Anteng kitiran	Polahe ora karuan
9	Arang kranjang	Kerep banget
10	Arang wulu kucing	Akeh banget
11	Arum jamban	Banger banget
12	Atos debog	Empuk banget
13	Awake kuru semangka	Awake lemu banget
14	Bening leri	Buthek banget
15	Benjo tampah	Bunder banget
16	Brintik linggis	Lurus/kaku banget
17	Dhuwur kencur	Endhek banget
18	Gedhe gurem	Cilik banget
19	Jero tapak meri	Cethek banget
20	Kandel kulit bawang	Tipis banget
21	Kedhep tesmak	Jinggleng / mentheleng
22	Kuning silit kwali	Ireng banget
23	Kuru semangka	Lemu banget
24	Landhep dengkul	Kethul banget
25	Legi bratawali	Pait banget
26	Lemes pikulan	Kaku banget
27	Lonjong mimis	Banter banget ( malyu )
28	Pait madu	Legi banget
29	Peret beton	Lunyu banget
30	Resik peceren	Reged banget
31	Rindhik asu dighitik	Cepet banget
32	Sewu banyu sinaring	Cepet banget
33	Suwe mijet wohing ranthi	Cepet banget
34	Wujude agal glepung	Wujude lembut banget

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Tweet

Pepindhan Ing basa Jawa

Pepindhan Ing basa Jawa

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Pepindhan

A

1. Abange Kaya godhong katirah
2. Abang kumpul padha abang kaya alas kobong
3. Abote kaya watu
4. Adheme kaya es
5. Agunge kaya samodra rob
6. Akehe pappati kaya babadan pacing
7. Akehe pepati kaya sulung lumebu geni
8. Akehe lelara kaya kena pagebluk
9. Alli-aline nggunung sapikul
10. Aluse kaya sutra
11. Antenge kaya temanten ditemokke
12. Antepe kaya wesi
13. Anyepe kaya debog
14. Asine kaya uyah
15. Atose kaya wesi
16. Ayune kaya dewi ratih

B

1. Baguse kaya Bathara Kamajaya
2. Bangone awangun gedhang salirang
3. Bantere kaya Angin
4. Bebadane kaya ngadhai melet
5. Bedane kaya bumi karo langit
6. Begjane kaya nemu emas sakebo
7. Begjane kaya nemu cempaka sawakul
8. Brengose nglaler mencok
9. Brengose nguler keket
10. Bungahe kaya ketiban ndaru

C

1. Cahyane binger kaya Lintang johar
2. Cahyane nglentrih kaya rembulan karahinan
3. Cep klekep kaya orong-orong kepidak
4. Cethile kaya cina craki
5. Cumlorot kaya lintang alihan
6. Cumlorot kaya ndaru

D

1. Dalane nggeger sapi
2. Dalane mbathok mengkureb
3. Dawane barisan kaya sela brakithi
4. Dedege Ngringin sungsang
5. Dhuwure kaya Othak-othak mega
6. Domblong kaya sapi ompong
7. Dondomane kaya tutus kranjang

E

1. Empuke kaya gudir
2. Enthenge kaya kapuk

G

1. Gagah Prakoso kaya Raden Werkudara
2. Galake kaya macan manak
3. Galake kaya buta
4. Gampang kaya empol pinecok
5. Gulungane ngadhai menek
6. Gulungane minangkara
7. Gelise kaya banyu sinaring
8. Gendhewane awangun kadhai meteng
9. Gereng-gereng kaya singa antuk bayangan

I

1. Ijo kumpul padha ijo kaya bethet sayuta
2. Ireng kumpul padha ireng kaya gagak reraton

J

1. Janggute pindha tawon gumantung
2. Jogede kaya merak kesampir
3. Jogede mucang kanginan

K

1. Kagete kaya tinubruk ing wong lepat
2. Kaku kaya kena nggo pikulan
3. Kekejere kaya manuk branjangan
4. Kenese kaya Dewi Srikandi
5. Kesite kaya Kadhal
6. Kepingine kaya Nyidham cempaluk
7. Klular-klulur kaya tuma kathok
8. Kopat-kapit kaya buntut ula tapak angin
9. Kuninge kaya emas sinangling
10. Kuning kumpul padha kuning kaya podhang reraton

L

1. Lakune nusup-nusup pindha ayam alas
2. Landhepe pitung pinyukur
3. Lelewane milangoni
4. Lir sato mungging rimbangan
5. Luruhe pindha Dewi Sembadra

M

1. Mendhak-mendhak kaya sato memeti
2. Minder-minder kaya undar
3. Miling-miling kaya jangkung
4. Mlakune mundur kaya mungkkur gangsir
5. Mlakune ndodhok

N

1. Nangise ndrenginging kaya rase
2. Nangise ngorong-ngorong
3. Nuturi wong pinter prasasat ngajari bebek nglangi
4. Nyengite kaya dhemit

O

1. Olehe kabegjan kaya nemu emas saloka
2. Omahe awangun glathik mungup
3. Omahe awangun gedhang salirang
4. Omahe awangun klabang nyander

P

1. Padhange kaya rina
2. Padha pleg pindha jambe sinigar
3. Panase kaya mecah-mecahno sirah
4. Parine gumandhung
5. Parine ngemping
6. Parine nedheng gumadhung
7. Petenge ndumuk ireng
8. Pintere kaya bisa njara langit
9. Pinter kaya bisa nyancang angin
10. Pipane rokok menyu
11. Pipine kaya tomat mateng
12. Polahe ngaru napung
13. Putih memplak kaya kapuk diwusoni

R

1. Rakete kaya sadulur sinara wedi
2. Ramene lir praha nempuh wukir
3. Ramene surak mbata rubuh
4. Rikate kaya angin
5. Rukune kaya mimi ln mintuna
6. Rupane kembar pindha jambe sinigar

S

1. Salake medhi ( masir )
2. Sambate kaya nggrantang
3. Sambate ngaru ara
4. Senenge kaya bubuk oleh leng
5. Sentosa banget kaya joget kinatelon
6. Suguhane mbanyu mili
7. Seweke nyamkem kodhok
8. Swarane kaya mbelahno bumi

T

1. Tandhange kaya banteng ketaton
2. Tandange kaya jangkrik mambu kili
3. Tandange kaya sikatan nyamber walang
4. Tekade kaya geni lan urupe
5. Tekade kaya madu lan manise
6. Thingak-thinguk kaya kethek ketulup

U

1. Ulese ngambang asem ( Kucing )
2. Ulese ngembang duren ( jaran )
3. Untabe kaya samodra rob
4. Utange nyundhul empyak
5. Utange turut usuk

W

1. Wangsulane saur manuk
2. Wangune kaya dara gepak
3. Wiragane nenangi brata
4. Wrangkane gayaman.

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Tweet

Purwakanthi Ing Basa Jawa

Purwakanthi Ing Basa Jawa

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

A.Purwakanthi Guru Swara

Purwakanthi swara yaiku unen-unen kang runtut swarane (vokal) Tuladha:

1. Aja dumeh menang, banjur tumindak sewenang-wenang
2. Ana awan, ana pangan
3. Ana dina, ana rupa
4. Bareng wes makmur, lalli karo sedulur
5. Becik ketitik, ala ketara
6. Bungah susah iku lumrah
7. Gelem obah, mesthi mamah
8. Gemi setiti ngati-ati
9. Inggah inggih nanging ora epanggih
10. Ijo-ijo godhonge kara, bareng bodho lagi rumangsa
11. Ireng-ireng ketok untune, bareng seneng ketok guyune
12. Kudu sregep sing sinau, sapa sing kepingin maju
13. Ora cepet, ora ngliwet
14. Ora ngedan, ora keduman
15. Tiwas sayah, ora paedah
16. Wong bungah sok nemu susah
17. Witinh tresna, jalaran saka kulina

B.Purwakanthi Guru Sastra

Purwakanthi sastra yaiku unen-unen kang runtut sastrane (kongsonan) Tuladha :

1. Bobot, bibit, bebet
2. Aja dhemen memada sameng dumadi
3. Ketula-tula ketali
4. Janji jujur jajahe mesthi makmur
5. Laras, lurus, leres, laris
6. Kala kula kelas kalih, kalung kula kolang kaling
7. Tata titi tutug tatag, tanggung tertib
8. Ruruh, rereh, ririh ing wewarah
9. Sing sapa salah bakal saleh
10. Sing sapa goroh growah
11. Sluman, slumun, slamet
12. Tata titi tentrem

C.Purwakanthi Lumaksita

Purwakanthi basa/lumaksita yaiku unen-unen kang kadhapuk saka rong gatra. Pungkasane gatra kapisan, dadi wiwitane gatra kapindho. Thuladha :

1. Jarwa pinter, pintere satriya ing pringgondani
2. Bayem arda, ardane ngrusak busana
3. Kolik priya, priyagung anjani putra
4. Asung bekti, bektine kawula marang Gusti
5. Lungguh dhingklik, dhingklike wong cilik-cilik
6. Mangan ati, atine sing kalara-lara
7. Nandhang lara, larane wong lara lapa
8. Pandhu suta, suta madyaning Pandhawa
9. Raja putra, putra daleme Nagstina
10. Rujak degan, degane krambil ijo
11. Remuk rempu, rempu dadi awu
12. Saking tresna, tresnane mung samedana
13. Rujak dhondhong, rujake sisaning kakong
14. Witing tresna, tresnane mung sawetara

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Tweet

Tembung Basa Kawi Ing Basa Jawa

Tembung Basa Kawi Ing Basa Jawa

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Tembung Basa Kawi

A agni = geni agra = pucuk ajar = pandhita aji = ratu, raja akasa = awang awang aldaka = gunung amba = aku, ingsun ambeg = sipat ancala = gunung andaka = bantheng angga = awak anggung = tansah angkara = loba	apsara = dewa asura = buta ardi = gunung arga = gunung arís = alon, sareh arka = srengengee arsa = arep astha = wolu asthi = gajah atma = anak atmaja = anak aywa = aja
B badhama = gaman badra = rembulan bantala = lemah baruna = segara basuki = slamet bathara = deewa bayu = angín	birawa = gagah brama = geni bramantya = nesu brangta = kasmaran boga = pangan bomantara = langít
C caka = rodha candhala = daksiya candra = rembulan caraka = utusan catur = papat	cidra = durjana cipta = ngarang citra = gambaran culika = durjana
D dahana = geni danawa = buta dhandhang = gagak dhadhu = abang dhatulaya = kraton dasa = sepuluh datan = ora dwipangga = gajah dirgantara = awang2 ditya = buta diyu = buta	dhingín = dhisík driya = ati duk = nalika duksina = kidul (n)dulu = ndeleng duta = utusan dwi = loro dwija = guru dhuhkita = susah dumadi = uríp
E eka = siji eksi = mata erawati = bledheg	ernawa = segara esa = tunggal esti = karep
G gahana = jurang gapura = lawang agung gata = laku gatra = baris gegana = awang-awang giri = gunung	gita = kembang gung = gedhe guntur = jugrug gurnita = gludhug guruh = bledheg gya = enggal
I iba = gajah ima = mega imalaya = gunung	ina = asor indriya = karep ingsun = aku
J jala = banyu jaladara = mendhung jaladri = segara jalanidhi = segara jalu = lanang jalma = wong	jawata = dewa jarwa = teges jaya = menang jenar = kuníng juwita = wanita
K kadya = kaya kaga = manuk kalbu = ati kaloka = kesuwur kalpika = ali – ali kalyana = linuwih kapti = tengen kapiyarsa = karep kardi = keprungu karta = aman kartika = lintang	karya = gawe kayun = karep kencana = emas kering = kiwa kintaka = layang kisma = lemah kresna = ireng kukila = manuk kuncara = misuwur kusuma = kembang kuwawa = kuwat
L lalis = mati lampus = mati langkíng = ireng lastri = bengi layu = mati lebda = pinter lena = mati	lír = kaya loh jinawi = subur loka = jagad ludira = getih luhur = mubya lumaksana = mlaku

M madya = tengah makarya = nyambut gawe mameh = golek mami = aku mandhala = bumi manggala = panggedhe manjing = mlebu marga = dalan margana = panah marta = sabar maruta = angín	mijíl = metu mina = iwak mitra = kanca miyarsa = krungu mudha = enom mulat = weruh muroni = ngendemi murda = sirah musna = ilang mustaka = sirah
N nala = ati nalendra = prabu narmada = kali narya = ratu nata = ratu nawala = layang nendra = turu	netra = mripat nimpuna = pinter nuladha = niru nuswa = pulo obar abir = kilat orem = sesambat
P pabaratan = paperangan pada = sikíl palagan = paperangan palastra = mati palupi = tuladha pembayun = peembarep pamulu = praen panca = lima pancakara = perang panti = omah pangaksama = pangapura pangastuti = semban pangupajiwa= panguripan paramarta = luhur patra = gedhong	pawiyatan = sekolah payudara = susu pindha = kaya pita = kuning pradangga = gamelan praja = negara pralaya = mati, rusak pramuka = panggedhe prapta = teka pratala = lemah pratiwi = bumi prawira = kendel priyangga = dhewe purna = ganep, bubar puspita = kembang
R radyan = raden rahayu = slamet raga = awak ratri = bengi, rawi = srengenge	rekta = abang rena = ibu ripta = ngarang roga = lara rukmi = emas
S saeka praya = rukun sah = pisah sakti = digdaya samirana = angin samodra = segara samya = padha sana = panggonan sanggraha = cawisan sardula = macan sarira = badan sarpa = ula sasana = papan sasangka = rembulan sasmitaa = tandha sastra = tulis sata = satus sato = kewan sawego = sediya seta = putíh sigra = gelís sila = patrap	sinudarsana = ditiru sira = kowe sirna = ilang siswa = murid sitoresmi = rembulan siwi = anak soca = mripat sopana = dalan sona = asu soog = payung sotya = inten sudarma = bapak sudarsana = conto sudira = digdaya sumbaga = misuwur sungkawa = susah sunu = anak sura = wani surya = srengenge suta = anak sweda = kringet
T tan = ora tanaya = anak taru = wít taruna = enom tinon = katon	tirta = banyu tliti = turun trusta = seneng turangga = jaran tyas = ati
U udrasa = tangís adyana = taman upaya = golek upiksa = weruh	usada = tamba utama = becík utara = lor
W wacana = caturan waluya = waras wana = alas wanara= kethek wandawa = kadang wardaya = ati waríh = banyu warsa = taun wasana = pungkasan waskita = awas waspa = luh wastra = sandhangan we = banyu wibawa = luhur wibi = ibu	wicara = guneman widya = kawruh, pinter wíl = buta wilís = ijo wimba = wetu wira = prajurit winursita = dicritakake wisma = omah wisuda = angkat wiyati = awang-awang wredha = tuwa wreksa = kayu wukír = gunung wuntat = buri wuyung = kasmaran
Y yana = kreta yasa = gawe yayah = bapak yekti = bener yitna = ngati-ati	yoga = anak yogya = becík yuda = perang yuwana = slamet ywa = aja

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Tweet

Cangkriman Ing Basa Jawa

Cangkriman Ing Basa Jawa

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Cangkriman iku unen-unen utawa tetembung sing kudu dibatang utawa di bedhek maksude. Cangkriman uga di arani badhekan.

a). Cangkriman wancah (cekakan), tuladha (contoh) 

1. Pak beletos : Tapak kebo lelene satus
2. Pak bomba, pak lawa, pak piyut = tapak kebo amba, tapa ula dawa, tapak sapi ciyut
3. Pindhang kileng : sapi nang kandhang, kaki mentheleng
4. Bot ginawa entheng, theng ginawa abot : klobot ginawa entheng, gentheng digawa abot
5. Wiwa wite, lesbodhonge, karwa pake : uwi dawa uwite, tales amba godhonge, cikar dawa tipake
6. Kabaketan : Nangka tiba neng suketan
7. Yumaerong : yuyu omahe ngerong
8. Suru bregitu : asu turu di bregi watu
9. Karla ndheren : mbakar tela sumendhe keren
10. Nasgithel : Panas, legi, kenthel

b). Cangkriman pepindhan (emper-emperan), tuladha (contoh) :

1. Pitik walik saba kebon ( nanas )
2. Urang sapikul matane pira ? ( ana 6 = Urang, sapi, kul )
3. Sega sakepel dirubung tinggi, apa ? ( salak )
4. Ora mudhun-mudhun yen ora nggawa mrica sakanthong ( kates )
5. Emboke di elus elus anak di idak-idak ( andha )
6. Gajah nguntal sangkrah ( pawon )
7. Ing dhuwur wayangan, ing ngisor jedhoran (ngundhuh krambil )
8. Kebo bule cancang merang ( buntil )
9. Disuguh opak angin ( ora disuguhi apa-apa )
10. Anake gelungan ibune ngrembyang ( pakis )
11. Wes gedhe kok ngguyu tawa ( nangis )
12. Pitik walik saba meja : sulak, kemoceng
13. Bocah cilik tlusap-tlusup nang kebon ( dom / jarum).
14. Wit adhikih woh adhakah   ( waloh )
15. Wit adhakah woh adhikih  ( ringin )
16. Emboke wuda, anake tapihan ( pring )
17. Dikethok malah dhuwur ( celana )

c). Awujud plesedan utawa blenderan, tuladha (contoh) :

1. Wong wudunen kuwi sugih pari : pringisan
2. Ora usah mutung. Mutung apa? Mutung kesarung (lutung kasarung)
3. Wong adol tempe ditaleni = sing ditaleni tempe, dudu wong sing dodol.
4. Wong mati ditunggoni wong mesam-mesem = sing mesam mesem wong sing nunggu, dudusing mati.
5. Lampu apa yen dipecah metu uwonge (lampu toko sing lagi ditutup)

d). Awujud sinawung ing tembang, tuladha (contoh) :

1. Bapak pocung cakemu marep mandhuwur,
2. sabamu ing sendhang,
3. pencokanmu lambung kering,
4. prapteng wisma si pocung muntah guwaya
5. (batangane = klenthing/jun)

• Bapak pocung renteng renteng kaya kaliung
• dawa kaya ula
• pencokanmu wesi miring
• sing disaba si pucung mung turut kutha 
• (batangane : sepur)

1. Bapak pucung
2. dudu watu dudu gunung
3. Sangkamu ing Plembang
4. ngon ingone sang Bupati
5. Yenlumampah
6. Si pucung lembehan grana. (gajah)

• Bapak pocung
• Amung sirah lawan gembung
• Padha dikunjara
• Mati sajroning ngaurip
• Mijil baka
• Si pocung dadi dahana ( Penthol Korek )

Lihat  Pepak Basa Jawa selengkapnya di sini

Tweet